Doelen bereiken: Rubicon-model van de actiefasen

Analysefase

De eerste fase is de analysefase of pre-decisionele fase. Het is de fase voor de beslissing. In deze fase hebben we verschillende wensen en doelen voor ogen. We moeten eerst goed weten wat we eigenlijk willen. Daarom beoordelen we onze doelen en wensen en denken we na welke we ervan willen bereiken.
Hierbij worden de kosten vergeleken met het nut van de verschillende doelen. In deze fase is de informatieverwerking eerst rationeel. De voor- en tegenargumenten worden objectief beoordeeld.
Typische vragen in deze fase zijn bijvoorbeeld:

• Hoe ingewikkeld is het om mijn doel te bereiken?

• Hoe belangrijk is dit doel voor mij?

• Is het de moeite waard?

• Hoe realistisch is het dat ik slaag?

Als we dan voor een doel gekozen hebben, steken we de Rubicon* over. De Rubicon is de overgang van kiezen naar willen. Een punt waarop we vastberaden zijn en er 'geen terug' meer mogelijk is.
Als we dan voor een doel gekozen hebben, steken we de Rubicon* over. De Rubicon is de overgang van kiezen naar willen. Een punt waarop we vastberaden zijn en er 'geen terug' meer mogelijk is. Psychologisch gezien is er vanaf dit punt geen weg meer terug, omdat we een beslissing genomen hebben. Een terugkeer zou gekoppeld zijn aan psychologische kosten. Bij twijfel zouden we dit ervaren als nederlaag of mislukking. We moeten voor onszelf verantwoorden waarom we niets gedaan hebben om het doel te bereiken, ook al hadden we ons dit voorgenomen.

Voorbeeld

U heeft verschillende doelen voor ogen. U bent bijvoorbeeld al lang van plan om aan uw gezondheid te werken en zou hiervoor graag gaan joggen. Verder wilt u zich al langer bijscholen en overweegt u om naast het werk u in te schrijven aan een universiteit om te studeren. Als u de moeite en het nut van uw doelen afweegt, stelt u vast dat gaan joggen een gemakkelijk bereikbaar doel is en dat de gezondheidsvoordelen een grote meerwaarde zijn voor u. Een opleiding naast het werk vergt veel inspanningen. Bovendien weet u niet of u de leerstof kunt toepassen in uw beroep en of het nut groot genoeg is voor u. Om deze reden kiest u waarschijnlijk voor het joggen en niet voor een opleiding.

^{*De Rubicon stelt hier in het model een metafoor voor. De naam Rubicon verwijst naar de Romeinse veldheer Julius Caesar. Hij stak de Italiaanse rivier Rubicon in 49 v. Chr. over met zijn leger. Deze bewuste beslissing om de Rubicon over te steken betekende een oorlogsverklaring tegen de Romeinse Republiek. Met zijn bewuste beslissing om de rivier richting Rome over te steken, had Caesar het Romeinse Rijk de oorlog verklaard en ook aanvaard dat er geen weg meer terug was.}

Planningsfase

Nadat u een doel gekozen heeft, volgt de tweede fase: de pre-actionele fase. In deze fase gaat het erom dat u uw acties plant.
Hier vindt de informatieverwerking, in tegenstelling tot de eerste fase, eenzijdig plaats. Tegenargumenten worden hoogstwaarschijnlijk niet in overweging genomen en voorargumenten worden geaccentueerd.
Het gaat er niet meer om of u uw doel nastreeft en waarom, maar meer hoe u aan uw doel gaat werken. In deze fase concentreren we ons op alles wat van belang is om uw doel te bereiken.

Voorbeeld

In deze fase zorgt u ervoor dat alles wat u nodig heeft om uw doel te bereiken voorhanden is. Eerst koopt u bijvoorbeeld sportkleding en de juiste schoenen om te joggen als u die nodig heeft. Bovendien legt u een tijdstip vast en wacht u op de juiste gelegenheid om in actie te schieten. U heeft bijvoorbeeld concreet voorgenomen om morgen voor het werk nog te gaan joggen. In deze fase denkt u niet meer rationeel en objectief. In de analysefase zou slecht weer een tegenargument voor u geweest zijn. In de planningsfase zoekt u argumenten om een mogelijk tegenargument te ontkrachten. In de winter zou koude bijvoorbeeld geen rol spelen, omdat u al snel opwarmt. U houdt vaker voor ogen waarom u uw doel wilt bereiken. U benadrukt bijvoorbeeld nog eens de positieve aspecten zoals de invloed op uw gezondheid. Bovendien motiveert u zichzelf door bijvoorbeeld op voorhand een playlist samen te stellen met geschikte liedjes voor joggers.

Actiefase

In de derde fase, de actionele fase, voert u uw plan uit en komt u in actie. Deze fase vraagt de meeste energie en voornamelijk doorzettingsvermogen. De uitdaging in deze fase is om u niet te laten afleiden en u altijd opnieuw te motiveren.

Voorbeeld

U bevindt zich in de actiefase en staat op het punt om te gaan joggen. De uitdaging is om tot het einde vol te houden en niet halverwege te stoppen, omdat joggen bijvoorbeeld te vermoeiend is. Als uw doel is om geconcentreerd aan iets te werken, dan is de uitdaging in deze fase bijvoorbeeld om u niet te laten afleiden door uw smartphone.

Evaluatiefase

De laatste fase is de post-actionele fase. In deze fase evalueert u uw succes. U stelt vast of u uw doel al dan niet heeft bereikt en zoekt hiervoor een verklaring. In deze fase evalueert u uw voornemen opnieuw rationeel en objectief. De evaluatie heeft dan invloed op de planning en het handhaven van toekomstige doelen.

Voorbeeld

Bij het voornemen om te gaan joggen zou u bijvoorbeeld kunnen evalueren hoe u zich tijdens en na het joggen voelde. Het was bijvoorbeeld niet fijn en u kiest voor een andere soort sport, of het gevoel na het joggen was zo positief dat u beslist om door te gaan met joggen. U zou ook kunnen beslissen om de lat minder hoog te leggen als u merkt dat u te veel hooi op uw vork genomen heeft en de volgende keer een kortere afstand afleggen.